Doğanın milyonlarca yıllık ritmi çoğu zaman sessiz ilerler, ancak bazı keşifler bilim insanlarını bile şaşırtacak kadar sıra dışıdır. Hint Okyanusu’ndaki uzak Aldabra Atolü’nde yaşanan olay da bunlardan biri. Yaklaşık 125 bin yıl önce tamamen yok olduğu bilinen bir kuş türünün, aynı soy hattından binlerce yıl sonra yeniden ortaya çıktığı bilimsel olarak doğrulandı.
Varlığını Yitiren Bir Tür Nasıl Geri Gelebilir?
Evrimde yok oluş, genellikle geri dönüşü olmayan bir son olarak kabul edilir. Fakat Rutgers Üniversitesi’nden evrimsel biyolog Scott Trivers, Forbes’ta yayımladığı yazıda bunun bir istisnası olduğunu açıkladı. Bahsedilen kuş, “beyaz boğazlı su tavuğu” olarak bilinen bir tür. Bu kuş nesli tükendikten binlerce yıl sonra aynı soy çizgisinden yeniden ortaya çıktı. Bilim insanları bu durumu “iteratif evrim” olarak adlandırıyor. Yani bir türün yok olduktan sonra aynı ekolojik koşullarda yeniden, çok benzer özelliklerle evrilmesi.
Aldabra’daki İlk Evrim ve Yok Oluş
Yaklaşık 136 bin yıl önce, beyaz boğazlı su tavukları Aldabra Atolü’ne ulaştı. Yırtıcıların bulunmadığı bu izole ortamda kuşlar birkaç nesil içinde uçma yeteneğini kaybetti. Kanat kemikleri küçüldü, bacak yapıları güçlendi ve tamamen karasal yaşama uyum sağladılar.
Ancak jeolojik veriler büyük bir felaketi işaret ediyor: 125 bin yıl önce deniz seviyesi hızla yükseldi ve atol tamamen sular altında kaldı. Bu olay bölgedeki tüm kara yaşamını, dolayısıyla uçmayı kaybetmiş bu su tavuğu türünü de yok etti.
Binlerce Yıl Sonra Aynı Evrim Tekrarlandı
Zaman içinde deniz seviyesi düşerken Aldabra yeniden yüzeye çıktı. Araştırmalar bu noktada doğanın aynı senaryoyu ikinci kez yazdığını gösteriyor. Atola geri dönen su tavukları yine yırtıcısız bir yaşam alanıyla karşılaştı ve tıpkı ataları gibi uçmayı bırakıp karasal hayata uyum sağladı.
2019’da Zoological Journal of the Linnean Society’de yayımlanan çalışma, iki farklı döneme ait fosillerin ayrıntılı incelemesini içeriyor. Bulgular, eski ve modern su tavuklarının kanat kemiklerinin aynı şekilde küçüldüğünü, bacak kemiklerinin aynı oranda kalınlaştığını ve iki popülasyonun birbirine neredeyse tamamen denk olduğunu ortaya koydu. Bu sonuç, iteratif evrimin en güçlü örneklerinden biri olarak kabul ediliyor.
Galapagos’taki Sıradışı Martılar
Uzmanlar ayrıca kuşların olağanüstü uyum yeteneklerine dikkat çekmek için başka bir örneği hatırlatıyor. BBC Wildlife Magazine’in aktardığı bilgilere göre Galapagos martısı, dünyada yalnızca gece aktif olan tek martı türü.
Tam karanlıkta avlanabiliyor, sert çatırtıya benzeyen sesler çıkarıyor ve diğer martılardan tamamen farklı bir üreme düzenine sahip. Her çiftin 9–10 ay süren kendine özgü bir döngüsü bulunuyor ve yavru bakımına uzun süre ayırdıkları için yılın büyük bölümünü Pasifik Okyanusu’nda geçiriyorlar.
Evrimin Sessiz Ama Çarpıcı Tekrarı
Aldabra’daki beyaz boğazlı su tavuğunun hikâyesi, doğanın bazen yok oluşa rağmen aynı yolu yeniden çizebildiğini gösteriyor. Fosillerle desteklenen bu bilimsel kayıt, iteratif evrimin nadir ama etkileyici örnekleri arasında yer alıyor.
