Çinli otomotiv devi BYD’nin Manisa’ya 1 milyar dolar yatırımla kurmayı vaat ettiği elektrikli otomobil fabrikası konusunda bir türlü somut adım atmaması, ekonomi çevrelerinde tartışmaya neden oldu. Kulislerde, firmanın anlaşma karşılığında Türkiye’den ithalat vergi indirimi sağlayıp ciddi bir tanıtım yaptığına, buna karşılık inşaata bir türlü başlamadığına dikkat çekiyor. Sanayi Bakanı Mehmet Fatih Kacır’ın da “BYD inşaatı ne zaman başlayacak?” sorusuna cevap vermemesi dikkat çekti.
Çinli otomotiv devi BYD, 2024 yılında Manisa’ya 1 milyar dolarlık otomobil fabrikası kuracağını açıklamış, bu konuda firma yetkilileri Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la da görüşmüş ve protokol imzalanmıştı. Yapılan protokol doğrultusunda Çin'den ithal edilen içten yanmalı ve hibrit binek otomobillere yönelik yüzde 40 ek vergi şartı kaldırıldı. O güne kadar Türkiye’de toplam 2 bin otomobil satabilen BYD, son 1,5 yıllık süreçte Manisa’ya kurulacak fabrika haberlerinin ciddi reklam etkisi ve yapılan vergi indirimiyle birlikte Türkiye’de 40 bin yeni otomobil satmayı başardı.
“İNŞAAT BAŞLAYACAK MI?” SORUSUNA CEVAP YOK
Ancak 2026 yılında üretime geçmesi gereken fabrikayla ilgili henüz bir gelişme yaşanmadı. Konuyu bir soru önergesiyle Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır’a soran Balıkesir Milletvekili Burak Dalgın, “BYD’nin Manisa’da kurmayı taahhüt ettiği fabrikanın inşasında gelinen son aşama ve zaman planı nedir? Fabrikanın ne zaman faaliyete geçmesi planlanmaktadır?” sorularını yöneltti. Bakan Kacır, önergeye verdiği cevapta inşaata ne zaman başlanacağına, üretime ne zaman geçileceğine ilişkin herhangi bir bilgi vermedi. Kulislerde, BYD’nin Türkiye’yi oyaladığı ileri sürülüyor.
TÜRKİYE’DE SATIŞINI EN ÇOK ARTIRAN MARKA
Balıkesir Milletvekili Burak Dalgın, hazırladığı önergede, “BYD firması, Manisa ilimizde otomobil fabrikası kurma yatırımı taahhüdü karşılığında, ilave gümrük vergisinden muaf tutulmuştu. Söz konusu muafiyet BYD firmasının yatırım taahhüdünü yerine getirilmesi beklenmeden, hemen devreye alınmıştır. Söz konusu ilave vergi muafiyeti sonrasında, BYD'nin Türkiye otomotiv sektöründe pazar payını ciddi şekilde artırdığı görülmektedir. BYD firması 2025'in ilk altı ayında 25 bin 501 araç satarak Türkiye pazarında 2025'in en hızlı büyüyen otomobil markası ve en çok satış yapan 10 markadan biri olmuştur” ifadelerini kullandı.
TEŞVİKTEN YARARLANDI, İNŞAATA BAŞLAMADI
Basına yansıyan haberler ve otomotiv sektöründen üst düzey temsilcilerin açıklamalarının, BYD'nin fabrika açma taahhüdünün üzerinden bir yıl geçmesine rağmen Manisa'da fabrika inşaatına ilişkin somut bir faaliyetin henüz başlamadığını işaret ettiği yönünde olduğunu kaydeden Dalgın, “BYD teşvik avantajından yararlanmış, ancak henüz yatırım tarafında önemli adımlar atmamış görünmektedir” ifadelerini kullandı.
“FABRİKA NE ZAMAN FAALİYETE GEÇECEK?”
Dalın, konuya ilişkin şu soruları yöneltti: “BYD'nin Manisa'da kurmayı taahhüt ettiği fabrikanın inşasında gelinen son aşama ve zaman planı nedir? Fabrikanın ne zaman faaliyete geçmesi planlanmaktadır? BYD'ye yatırım teşviği çerçevesinde tanınan gümrük vergisi imtiyazları neden yatırım, üretim ve istihdam gibi belirli taahhütlerin yerine getirilmesine bağlanmamıştır? BYD ile imzalanan anlaşma kapsamında, yatırımın aksaması senaryosu düşünülerek teminat mektupları alınmış mıdır? Şayet firmadan teminat mektupları alındıysa, bu teminat mektupları Çin'de mukim bankalar aracılığıyla mı nakde çevrilecektir? BYD'nin gümrük vergisinden muaf tutulması nedeniyle halihazırda elde ettiği ilave kazanç fabrika için yapacağı yatırıma kıyasla ne seviyededir? Firma yeni fabrikasını kurmadan amorti etmiş midir? Firmanın ülkemizde yapacağı yatırım teşviki bunun gibi katma değer taahhütleri içermekte midir?”
OTOMOTİV SEKTÖRÜ İHRACATIN LOKOMOTİFİ
Bakan Kacır, soru önergesine verdiği cevapta fabrikanın inşaatına ne zaman başlanacağına ve faaliyete ne zaman geçeceğine ilişkin bilgi vermedi. Bakan Kacır, şu ifadeleri kullandı: “Küresel ana sanayi markaları, geniş yan sanayi üretimi, yaklaşık 37 milyar dolarlık ihracat hacmi ve büyük istihdam kapasitesi ile otomotiv sektörü Türkiye ekonomisinin lokomotif sektörlerinden biri konumundadır. Sektörün üretim, istihdam ve ihracat kapasitesinin artırılması ve küresel arenada daha rekabetçi hale getirilmesi Bakanlığımızın öncelikleri arasında yer almaktadır. Bu bakışla, geniş bir yelpazede politika araçları ve teşvik mekanizmaları Bakanlığımız tarafından etkin şekilde kullanılmaktadır. Bilindiği üzere, elektrikli araçların gelişimi ve dijital teknolojilerin yaygınlaşması ile otomotiv sektöründe büyük bir dönüşüm yaşanmaktadır. Sektörün bu dönüşüme adapte edilmesi ve doğabilecek fırsatların değerlendirilmesi, sektöre yönelik politikalarımızın odağında yer almaktadır.
“TÜRKİYE ÜRETİM ÜSSÜ HALİNE GELECEK”
İçten yanmalı araçlarda olduğu gibi yeni gelişen elektrikli araçlarda da ülkemizin dünyanın önde gelen üretim üslerinden biri haline getirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda Bakanlığımız ve Hükümetimiz tarafından çok boyutlu bir strateji benimsenmiştir. Öncelikli olarak, mevcut üreticilerin yeni model geliştirmeleri, kapasite artışları, Ar-Ge faaliyetleri ve yeni nesil araç yatırımları Bakanlığımız tarafından güçlü bir şekilde desteklenmektedir. Diğer taraftan, ülkemizde üretilen katma değerin artırılması, endüstrinin dönüşümünün hızlandırılması ve elektrikli araçlar alanında doğan fırsatın değerlendirilmesi için hayata geçirilen Togg projesi, bu stratejinin en önemli ayağını oluşturmaktadır. Togg projesi, Bakanlığımızın destekleri ve tüketicilerin teveccühü ile hedeflerine ilerlemeye devam etmektedir.
“STRATEJİK ÖNEM TAŞIYOR”
Bununla birlikte, elektrikli araçlar alanında teknoloji ve üretim yetkinliğine sahip uluslararası oyuncuların yatırımlarının ülkemize çekilmesine de ulusal hedeflerimize ulaşma bakımından stratejik bir önem verilmektedir. Hâlihazırda dünyanın en büyük yeni nesil enerjili araç üreticisi konumunda olan, Avrupa'da yatırımlarını ve pazar payını büyüten BYD firmasının yatırımının ülkemize kazandırılması da bu kapsamda ele alınmaktadır. BYD firmasının Türkiye'ye yatırım kararı alması, Hükümetimiz ve Bakanlığımızca sürdürülen stratejik yaklaşımın sonucudur. BYD firmasının ülkemizde yapacağı yatırım, mevcut teşvik mevzuatımızın çizdiği sınırlar dâhilinde desteklenmektedir.
“GERÇEKLEŞİRSE MANİSA İÇİN BÜYÜK ŞANS”
Ülkemize yeni nesil araç teknolojilerinin kazandırılmasını amaçlayan bu proje, yatırımlara proje bazlı destek verilmesine dair Karar kapsamında, yatırımın niteliği, asgari şartları, proje takvimi, firmanın sorumlulukları ve taahhütleri tanımlanarak devlet desteklerinden yararlandırılmaktadır. Yatırımın gerçekleştirileceği Manisa ili ve bölge ekonomisine, otomotiv sektörümüze, ihracatımıza ve ülke kalkınmamıza değer katacak bu yatırım sayesinde; otomotiv yan sanayimiz başta olmak üzere otomotiv sektörüyle güçlü tedarik bağlantıları bulunan farklı sektörlerde yeni yatırımların önü açılacak, yeni nesil ve çevre dostu elektrikli araçlara dönüşümün sağlanması yönünde önemli bir adım atılmış olacaktır.”


