Avrupa genelinde emeklilerin yaşam koşulları arasında keskin farklar dikkat çekiyor. OECD’nin (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) son verilerine göre, Doğu Avrupa ülkelerinde yaşayan emekliler gelir adaletsizliğiyle en fazla mücadele eden grup. Buna karşın, İskandinav ülkeleri güçlü sosyal güvenlik sistemleri sayesinde yaşlı nüfusa en yüksek yaşam standartlarını sunuyor.
Doğu Avrupa’da Emekliler Yoksullukla Boğuşuyor
OECD’nin 2022 verilerine göre, Avrupa’daki emeklilerin gelir düzeyi genellikle ülke ortalamasının altında kalıyor. Bazı ülkelerde emeklilerin geliri, ortalama vatandaşın gelirinin yüzde 80’ine bile ulaşamıyor.
Yoksulluk oranının en yüksek olduğu ülkeler arasında Estonya, Letonya, Hırvatistan ve Litvanya öne çıkıyor.
Estonya: Emeklilerin yüzde 37,4’ü yoksulluk sınırının altında yaşıyor.
Letonya: Yüzde 33.
Hırvatistan: Yüzde 28,5.
Litvanya: Yüzde 24,6.
Uzmanlara göre bu tablo, sosyal yardım sistemlerinin zayıflığı ve düşük maaş artış oranlarından kaynaklanıyor. Özellikle Baltık ülkelerinde, uzun yıllar çalışmış olmasına rağmen emekli aylığı geçim düzeyini karşılamıyor.
Kuzey Avrupa’da Refahın Anahtarı: Sosyal Güvence
Yoksulluk oranı bakımından en iyi durumda olan ülkeler İzlanda, Norveç, Danimarka ve Finlandiya.
İzlanda: Emeklilerin yalnızca yüzde 3,1’i yoksulluk sınırında.
Norveç: Yüzde 4,1.
Danimarka: Yüzde 4,3.
Finlandiya: Yüzde 5,5.
Bu ülkelerdeki ortak nokta, evrensel emeklilik sistemi ve yüksek sosyal koruma. Emeklilere yönelik devlet desteği, yaşlı yoksulluğunun önüne geçiyor.
Ancak ilginç bir şekilde, İsviçre ve Birleşik Krallık gibi gelişmiş ekonomilerde bile tablo düşündürücü.
İsviçre’de emeklilerin yüzde 19,8’i,
Birleşik Krallık’ta ise yüzde 14,9’u ortalama gelirin altında bir yaşam sürüyor.
Avrupa’nın Büyük Ekonomilerinde Durum Ne?
Avrupa’nın en büyük beş ekonomisinde yoksulluk oranları şöyle:
Birleşik Krallık: %14,9
Almanya: %14,1
İspanya: %13,1
İtalya: %12
Fransa: %6
Fransa, bu ülkeler arasında en düşük yaşlı yoksulluğu oranına sahip ülke konumunda.
OECD uzmanı Andrew Reilly, bu tabloyu şöyle değerlendiriyor:
“Emekli maaşlarının düşük kalmasının temel nedeni, sistemlerin uzun vadeli istikrar yerine kısa vadeli dengeye odaklanması. Estonya, Letonya, Litvanya ve Kore gibi ülkelerde, uzun bir çalışma hayatına rağmen maaşlar düşük kalıyor.”
En Yüksek Emekli Geliri: Lüksemburg
Emeklilerin gelir seviyesinin ortalama maaşlara oranı ülkeden ülkeye büyük farklılık gösteriyor.
Estonya: %66,3
Litvanya: %66,5
Letonya: %71,4
Hırvatistan: %73,4
İtalya: %98,8
Lüksemburg: %107
Bu veriler, Lüksemburg’da emeklilerin ortalama çalışanlardan daha yüksek gelir elde ettiğini gösteriyor.
Kadın Emekliler Daha Fazla Risk Altında
OECD’ye göre kadınlar, erkeklere kıyasla daha yüksek oranda yoksulluk riskiyle karşı karşıya. Bunun en büyük nedeni, kadınların yaşam süresinin daha uzun olması ve daha düşük prim geçmişine sahip olmaları.
Uzmanlardan Uyarı: Gerçek Alım Gücü Ölçülmeli
Uzmanlar, ülkeler arası karşılaştırmalar yapılırken yalnızca maaş miktarına değil, paranın alım gücüne de bakılması gerektiğini vurguluyor. Örneğin, Batı Avrupa ülkelerinde yüksek maaşlar olsa da yaşam maliyetinin de aynı oranda yüksek olması, emeklilerin reel refahını düşürebiliyor.
Türkiye’de Emekliler Avrupa’nın Euro Bazlı En Düşük Gelir Grubunda
OECD’ye göre, Türkiye yaşlı yoksulluğu oranı bakımından Avrupa ortalamasının üzerinde. OECD raporuna göre Türkiye, en düşük emekli maaşı açısından Avrupa’nın en düşük gelir grubundaki ülkelerden biri olarak öne çıkıyor. 2025 itibarıyla en düşük emekli maaşı güncel kurla yaklaşık 349 Euro seviyesinde bulunuyor.
