Kadınlar ve erkekler arasında uzun süredir bilinen ortalama 13 cm'lik boy farkı, bilimsel araştırmaların da merceğindeydi. Cinsiyet hormonlarının bu farkta etkili olduğu bilinse de, genetik düzeydeki asıl mekanizma uzun süredir gizemini koruyordu.
2025 yılı itibarıyla Journal of Human Genetics’te yayımlanan iki kapsamlı çalışma, bu farkın arkasındaki en güçlü aday geni ortaya çıkardı:
SHOX (Short Stature Homeobox) geni
SHOX Geni Nedir? Herkeste Var Ama Erkekte Daha Aktif
SHOX, hem X hem de Y cinsiyet kromozomlarında bulunan bir büyüme genidir. Yani bu gen hem kadınlarda hem de erkeklerde mevcuttur. Ancak yeni araştırmalar, bu genin erkek vücudunda çok daha yüksek oranda aktif olduğunu gösterdi.
Erkeklerde SHOX geninin daha yoğun çalışması, iskelet büyümesini hızlandırıyor.
Kadınlarda ise aynı genin daha düşük seviyede çalışması, boy gelişimini sınırlıyor.
Verilerle Kanıtlandı: Fazladan Y Kromozomu Boyu Artırıyor
Araştırmacılar, yaklaşık 1 milyon kişinin genom ve boy verisini içeren geniş bir veri setinde dikkat çeken bir örüntü keşfetti:
Fazladan bir Y kromozomu taşıyan bireylerde, ortalamaya göre +3,1 cm boy artışı tespit edildi.
Fazladan bir X kromozomu taşıyanlarda ise boy artışı daha azdı.
Bu durum, Y kromozomundaki SHOX geninin boy artışına daha güçlü katkı sağladığını ortaya koydu.
SHOX Anormallikleri Erkekte Daha Büyük Etki Yaratıyor
SHOX genindeki bozulmaların, yani genetik anormalliklerin de erkeklerde kadınlara göre daha büyük boy kaybına yol açtığı saptandı:
Erkeklerde: Ortalama 18,6 cm kısalık
Kadınlarda: Ortalama 8,9 cm kısalık
Bu ciddi fark, SHOX’un erkek bedeninde büyümeyi belirgin şekilde yönettiğini ve erkeklerdeki uzunluğun temel genetik dayanağı olduğunu kanıtladı.
Hormonlar Tek Başına Yeterli Değil
Şimdiye kadar erkeklerin kadınlardan uzun olmasının arkasında sadece testosteron gibi androjen hormonların olduğu düşünülüyordu. Ancak bu araştırmalar gösteriyor ki:
Hormonlar SHOX genini uyarıyor,
SHOX geni ise iskelet sistemini büyümeye teşvik ediyor.
Yani hormonlar sadece bir “tetikleyici”; asıl işi yapan SHOX geni.
Tek Etken SHOX Değil Ama En Güçlü Aday
Bilim insanları, SHOX’un cinsel boy farkında merkezi bir rol oynadığını kabul ediyor. Ancak bu genin tek başına tüm farkı açıklamayabileceğini, henüz keşfedilmemiş başka genetik faktörlerin de devreye girebileceğini belirtiyor.
Araştırmalar devam ettikçe, boy gelişiminde etkili olan diğer genlerin de ortaya çıkarılması bekleniyor.
Sonuç: Erkeklerin Uzunluğu Tesadüf Değil, Genetik Kodlanmış
Kadın ve erkek arasındaki ortalama boy farkı, artık yalnızca “hormonel” değil, aynı zamanda genetik düzeyde açıklanabilir hale geldi. SHOX geninin erkeklerde daha aktif çalışması, bu farkın temel sebebi olarak öne çıkıyor.
Bu bulgular, sadece cinsiyetler arası farkları anlamakla kalmıyor; aynı zamanda büyüme bozukluklarının genetik tedavisi ve çocuk gelişimi takibi açısından da yeni bir yol açıyor.
