Gazze açıklarında insani yardım taşıyan Küresel Sumud Filosu’na yönelik İsrail donanmasının müdahalesi, gözleri bir kez daha Ortadoğu’nun en uzun soluklu çatışmalarından biri olan İsrail-Filistin meselesine çevirdi. Peki, iki halk arasındaki bu derin gerilimin kökeni nereye dayanıyor?
Siyonizm Hareketi ve Balfour Deklarasyonu
Filistin meselesinin temeli 1897’deki I. Siyonist Kongresi’nde atıldı. Yahudi ulusunun Filistin topraklarında devlet kurma hedefi, 1917’de İngiltere’nin yayımladığı Balfour Deklarasyonu ile uluslararası destek kazandı.
İsrail’in Kuruluşu ve İlk Savaş (1948)
Birleşmiş Milletler’in 1947’de Filistin’i Arap ve Yahudi devleti olarak bölme planı üzerine İsrail, 1948’de bağımsızlığını ilan etti. Bu gelişme, yaklaşık 957 bin Filistinlinin zorla yerinden edildiği ilk Arap-İsrail savaşını başlattı.
İşgaller ve İntifadalar
1956 & 1967: İsrail, Sina, Batı Şeria, Doğu Kudüs ve Gazze dahil birçok Filistin toprağını işgal etti.
1987: Birinci İntifada başladı. 1993 Oslo Anlaşması’yla sona erdi ve Filistin Özerk Yönetimi kuruldu.
2000–2005: İkinci İntifada, şiddetli çatışmaların yaşandığı bir dönem oldu.
Gazze’nin Ablukası ve Büyük Saldırılar
2006’da Hamas’ın seçimleri kazanması ve 2007’de Gazze’de kontrolü ele geçirmesi, İsrail’in bölgeye abluka uygulamasına yol açtı.
2008: “Dökme Kurşun” operasyonunda 1400’e yakın Filistinli hayatını kaybetti.
2014: Gazze saldırılarında binlerce ölü ve yaralı oldu.
2012: Filistin, BM’de “üye olmayan gözlemci devlet” statüsü kazandı.
7 Ekim 2023 ve Sonrası
Hamas’ın 7 Ekim 2023’te İsrail’e başlattığı saldırılarda 1200 İsrailli öldü, 5 binden fazla kişi yaralandı. İsrail’in karşı saldırıları ise Gazze’de 25 binden fazla kişinin ölümüne, 2 milyondan fazla insanın yerinden edilmesine yol açtı. Batı Şeria ve Doğu Kudüs’te de yüzlerce Filistinli yaşamını yitirdi.
Çatışmanın Yayılması ve Küresel Tepkiler
İsrail’in 2025’e kadar sürecek operasyon planı açıklamaları, uluslararası alanda büyük tepki topladı. Gazze’deki yıkım, Lübnan, Suriye, Irak ve Kızıldeniz’e sıçrayan çatışmalarla birlikte bölgesel bir krize dönüştü. Türkiye başta olmak üzere birçok ülke, acil ateşkes ve garantörlük mekanizması çağrısı yaptı.
İsrail-Filistin çatışması, 120 yıla yaklaşan tarihi boyunca sadece iki halkı değil, tüm dünyayı etkileyen bir sorun olarak varlığını sürdürüyor. Küresel Sumud Filosu’nun yaşadığı son müdahale, barışın hâlâ çok uzak olduğunu bir kez daha gösterdi.
İsrail-Filistin Çatışmasında Tarihi Dönüm Noktaları
1897: I. Siyonist Kongresi – Yahudi ulusunun Filistin’de devlet kurma hedefi belirlendi.
1917: Balfour Deklarasyonu – İngiltere, Yahudi halkı için Filistin’de “ulusal yurt” kurulmasını destekledi.
1947: BM bölünme planı – Filistin toprakları Arap ve Yahudi devleti olarak ikiye ayrıldı.
1948: İsrail bağımsızlığını ilan etti, 957 bin Filistinli zorla göç ettirildi. İlk Arap-İsrail savaşı çıktı.
1967: Altı Gün Savaşı – İsrail, Gazze, Batı Şeria, Doğu Kudüs ve Golan Tepeleri’ni işgal etti.
1987: Birinci İntifada – Filistinlilerin işgale karşı kitlesel ayaklanması başladı.
1993: Oslo Anlaşması – Filistin Özerk Yönetimi kuruldu.
2000–2005: İkinci İntifada – Şiddetli çatışmalarla geçen dönem.
2006–2007: Hamas seçimleri kazandı, Gazze’nin kontrolünü aldı. İsrail ablukası başladı.
2008 & 2014: Gazze saldırıları – Binlerce Filistinli öldü, büyük yıkım yaşandı.
2012: Filistin, BM’de “üye olmayan gözlemci devlet” statüsü kazandı.
7 Ekim 2023: Hamas saldırısı – 1200 İsrailli öldü, 5 binden fazlası yaralandı.
2023–2025: İsrail’in Gazze saldırılarında 25 bini aşkın Filistinli öldü, 2 milyondan fazla insan göç etmek zorunda kaldı.
