Türkiye’nin en bereketli toprakları arasında yer alan Manisa Ovası’nın merkezindeki Saruhanlı ilçesinde kurduğu kadın işçi ekibiyle dikkat çeken Asiye Memiş, erkek egemen bağ budama sektöründe hem onlarca kadına istihdam sağladı hem de fiyat dengelerini değiştirdi. Budama işinin, kadınların çalıştığı işlere oranla yevmiyesinin neredeyse iki kat fazla olduğunu gören Asiye Memiş, “Ben bu işi öğrenirsem kadınlara daha iyi iş sahası açarım” diyerek yola çıkmış. Kısa sürede Saruhanlı’nın ilk kadın budak ustası olarak nam salmış ve erkeklerin tekeline aldığı sektörde kadınların var olabileceğini göstermiş.
HAYATI ZORLUKLAR DOLU
Asiye Abla’nın hayat hikayesi acılarla ve zorluklarla dolu. Henüz küçük yaşta babasını kaybetmiş, 9 yaşındayken annesi ve kardeşleriyle birlikte Saruhanlı’ya göç etmiş. Çocuk yaşlardan itibaren tarlalarda, bağlarda çalışmış; tarlaya gidemediği yağmurlu günlerde ise evde halı dokumuş. Evlendikten bir süre sonra bu kez eşini kaybeden Asiye Memiş, üç çocuğuna tek başına bakmak zorunda kalmış. Yıllarca yevmiye ile çalışarak çocuklarını büyütmüş ve evlendirmiş.
DAYIBAŞILIK HAKKI ALMIYOR
Tarlalarda çalışırken Asiye Memiş’i en çok yaralayan konu, “dayıbaşı” olarak bilinen ekip liderlerinin hem kendi yevmiyelerini alması hem de her işçinin yevmiyesinden komisyon kesmesi olmuş. Bu haksızlığa karşı durmak için dayıbaşı olmaya karar vermiş ve hiçbir zaman işçilerin haklarından komisyon almamaya kendi kendine söz vermiş. Yıllardır da hiçbir işçisinin hakkından tek kuruş kesmemiş. Sadece kendi yevmiyesini almakla yetinmiş. Asiye Abla, bu tavrının sebebini“Dayıbaşının işçiden para kesmesi bana göre helal değil. Bu kul hakkıdır. Ben kimsenin hakkını yiyemem” diyerek özetliyor.
HERKES ONLARI ÖRNEK GÖSTERİYOR
Bağ budama gibi ağır ve “erkek işi” olarak bilinen bir alanda kadınların başarılı olamayacağını düşünenlere inat, Asiye Memiş öğrendiği tüm budama tekniklerini tek tek diğer kadınlara da öğretmiş. Bugün Saruhanlı ve çevresinde en iyi bağ budama ekibi sorulduğunda herkes Asiye Abla ve çalışanlarını gösteriyormuş. Erkeklerin piyasayı tekeline aldığı bir dönemde bu işe girdiğini belirten Memiş, “Şimdi kadınlarımız bağda, bahçede kendi parasını kazanıyor. Onların önünü açmak benim için en büyük gurur” diyor.
YILIN 12 AYI ÇALIŞIYORLAR
Manisa Ovası’nda çalışana her zaman iş olduğunu vurgulayan Asiye Abla, ekibiyle birlikte yılın 12 ayı farklı işlerde çalıştıklarını belirtiyor. Kış aylarındaki yağışsız günler genelde bağ budamasıyla geçiyor, bahar aylarında işler yoğunlaşıyor. Sebze dikimi; pamuk, mısır, domates ve biber çapası, taze asma yaprağı toplama bahar mevsiminin işleri. Yaz aylarıyla birlikte bağ bozumu, sonbaharda zeytin hasadı başlıyor. Bu iki iş aylar alıyor.
“ASİYE ABLA ANNEMİZ GİBİ”
Asiye Abla’nın çalışma arkadaşları da onun gibi çalışkan ve sevgi dolu. İşçileri, “Asiye Abla bizden dayıbaşı ücreti kesmiyor. Onun sayesinde yılın 12 ayı işimiz oluyor. Ekmek paramızı kazanıyoruz, aile bütçemize katkı sağlıyoruz. Asiye Abla bizim annemiz gibi, her konuda yanımızda. Allah onu başımızdan eksik etmesin” diyor. Asiye Memiş ve ekibinin son çalıştığı bağın sahibi İskender Güler de kadın ekibinden övgüyle bahsediyor: “Bağ budama işi ağır bir iştir ve erkekler yapar diye bilinir. Ancak Asiye Abla ve kadınlardan oluşan ekibi bu işi çok iyi yapıyor. Ben çok memnun kaldım, bu yıl da budama işini onlara verdim.”
EKONOMİ İYİ OLSA KADINLAR NİYE BU İŞİ YAPSIN?
Asiye Memiş, kadınların böylesine zor işlerde çalışmak zorunda kalmasının temel nedeninin ülkedeki ekonomik koşulların kötü olmasına bağlıyor. Memiş, “Ülkemizde ne yazık ki ekonomi çok kötü. Kötü olmasaydı, Manisa gibi çok bereketli toprakları olan bir yerde kadınlar erkeklerin yaptığı bu kadar zor işleri yapmak zorunda kalmazdı” diyor ve yaşanan tabloyu şöyle özetliyor: “Buraya gelen kadınların hepsi evlerini geçindirebilmek için yazın sıcağında, kışın soğuğunda çok ağır işlerde çalışıyor. Bu kardeşlerimi gördükçe çok üzülüyorum, ağlamamak için kendimi zor tutuyorum. Ben de aynı şekilde büyük zorluklar yaşıyorum. Manisa merkezde yaşayan kızım ve torunum var. Yol parası pahalı diye 6 aydır gidip onları göremiyorum. Ekonomi gerçekten çok kötü.”
ONUN İÇİN TATİL KAVRAMI YOK
Asiye Memiş için tatil kavramı yok. Sadece yağmurlu günlerde tarlaya veya bağa gidemiyor. Ancak o günlerde de boş durmuyor; mevsimine göre salamura yaprak ya da zeytin işliyor. Evin tüm işlerini de kendi yapıyor. 65 yaşında olmasına rağmen son derece sağlıklı ve dinç olduğunu belirten Asiye Memiş, bunun nedenini yıllardır doğada, temiz havada çalışmasına bağlıyor.
