Alım gücü neden düşüyor?

Türkiye’de en çok konuşulan konulardan biri son yıllarda alım gücünün giderek düşmesi. Bu konuyu, kendi yaşadığım bir deneyim üzerinden örneklendirmek istiyorum…
Yaklaşık 2,5 yıl önce 4 bin TL’ye aldığım bir dolabın aynısını, selam vermek üzere girdiğim aynı mobilyacıda 27 bin TL olarak görünce şunları düşündüm: Benim maaşım (asgari ücret) son 2,5 yıl içinde 2 bin 832 TL’den 11 bin 400 TL’ye çıktı. Aldığım ücret 4 kar artarken, bu dolabın fiyatı yaklaşık 7 kat artmış!
Bir asgari ücretli olarak alım gücüm enflasyonun yaklaşık yarısı oranında düşmüş!
Acaba bunun sebebi dövizdeki artış mı, diye merak ettim. Malum, birçok ürün ithal ediliyor ve dövizdeki artış maliyetlere yansıyor. Döviz artışını hesaplayınca karşıma şöyle bir tablo çıktı:
Dolabın fiyatı aldığım tarihte 550 dolara denk geliyormuş. Şu anda ise yaklaşık 950 dolar civarında. Yani dolabın fiyatı döviz artışının da çok üstünde.
Benzer hesabı başka ürünlerin 2,5 yıl önceki fiyatlarıyla da yaptığımda karşıma benzer sonuçlar çıktı. Reel enflasyon, ücret artışlarının ciddi şekilde üzerinde olmuş.
Anlatmaya çalıştığım konunun bilimsel bir açıklaması var mıdır, bilmiyorum. Açıkçası ben yüksek enflasyondan çok kontrolsüz enflasyonun bu duruma neden olduğunu düşünüyorum.
Son 2,5 yıl içinde maliyet artışlarının dolap fiyatında olduğu gibi 7 kat artması mümkün değil. Sonuç olarak personel maaşları 4 kat artmış, dövizle gelen girdiler yaklaşık 2 kat artmış. Peki bir mobilya üreticisi ürününü neden 7 kat pahalı satıyor?
Bir ara zincir marketlerde yaşanan fahiş zamlar, hükümetten gelen net tutum ve denetimlerle bir miktar durduruldu. Ama sadece marketler değil, iş dünyasının her alanında yüksek enflasyonu fırsat bilen vicdansızlar ürünlerine maliyet artışlarının çok daha üstünde zam yapıyor ve “Batıyoruz” derken aslında çok iyi kazanıyorlar!
Bu konuda devletimizin çok daha organize çalışması; her satıcının ürünlerine yaptığı zamların nedenlerini ikna edici şekilde izah edeceği, aksi taktirde istediği fiyattan satamayacağı bir sistemin kurulması gerekiyor.