Cumhuriyet Tarihinde eğitimin gözdesi: Köy Enstitüleri

Bu yazımda Cumhuriyet ilanının ardından döneme damga vuran ve oldukça başarılı bir uygulama olan Köy Enstitüleri’nden söz edeceğim. 

Cumhuriyet’in kuruluşu yeni bir düzen demekti yani yepyeni bir başlangıç…

İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı döneminde Anadolu’daki eğitim düzeyi %5’ti ve Anadolu’da ciddi oranda eğitim ve  eğitimci açığı gündemdeydi. İlerlemeyi hedefleyen bu yeni Türkiye’de çeşitli yöntemler incelenmiş ve işin sonunda Köy Enstitüleri kurulmuştur.

Peki bu Köy Enstitüleri nedir, neyi hedefler ?

İsmet İnönü’nün öncülüğünde dönemin Milli Eğitim Bakanı olan Hasan Ali Yücel tarafından Köy Enstitüleri kurulmuş ve Hasan Ali Yücel tarafından bizzat yönetilmiştir . Bu uygulamada İsmail Hakkı Tonguç’ta önemli isimlerdendir. 

Türk eğitim tarihinde oldukça önemli bir yere sahip olan bu uygulama Türkiye’ye özgü bir uygulamaydı. Bu uygulamadaki amaçlardan bir tanesi  köylerdeki eğitimin de  istenilen dereceye gelmesidir.

Bu dönemde nüfusun %80’i köylerde yaşıyordu. Bu da eğitimin artması için en temelde köylerin eğitim düzeyinin arttırılmasıyla mümkün olabilirdi. Bu sebeple 1940 yılında Köy  Enstitüleri, tarıma elverişli 21 bölgede kuruldu. Köylerde yaşan ilkokul mezunu çocukların köylerden alınıp kurulan Köy Enstitüleri’nde eğitim görmeleri daha sonrasında kendi köyünde eğitimci olarak gönderilmesi hedeflenmişti. Amaç hem eğitimin örgün olarak sağlanması hem de tarım konusunda eğitimlerin uygulamalı verilmesi ve ardından bu eğitimin köylere aktarılmasıydı. 

Bu eğitimler sayesinde 15 bin dönümlük tarla elverişli hale getirildi. 750 bin fidan dikimi , 1200 dönümlük bağ oluşturulması gibi bir çok uygulama gerçekleştirildi. Bu uygulama oldukça faydalıydı. 

Bu kadar faydalı olan bu uygulama neden kapatıldı ?

Köy Enstitüleri hakkında köyün önde gelenleri ve gerici kesim doğruluk payı bulunmayan çeşitli suçlamalarda bulunmuştu. Çünkü köy halkının eğitim alması köy ağalarının işine gelmiyordu. Eğitim alan köylü bilinçlenip onların otoritelerini yok sayacaktı. Bu da onları korkutmuş ve  Köy Enstitülerini suçlamaların hedefi haline getirmişti. 

CHP’nin iktidarı kaybetmesiyle Demokratik Parti başa gelmişti.  İktidarın değişmesiyle birlikte Hasan Ali Yücel’de görevden ayrılmış ve yerinde Reşat Şemsettin Sirer geçmişti. Şemsettin Sirer Köy Enstitüleri’ni Köy Öğretmen Okullarına dönüştürülse de suçlamalar neticesinde hala daha savunduğumuz Köy Enstitüleri 1954 yılında kapatıldı.