İRRİTABL BAĞIRSAK SENDROMU NEDİR?

İrritabl bağırsak sendromu (İBS) bilinen bir organik sebebi olmayan, stres veya emosyonel gerilimin yüksek düzeyde olduğu dönemlerde sıklıkla karşılaşılan fonksiyonel bir bağırsak hastalığıdır. İrritabl bağırsak sendromu kişilerde, karında ağrı, şişkinlik veya rahatsızlık hissi, defekasyonda değişiklik ile karakterize olup saptanabilir herhangi bir hastalığın olmadığı, baskın olarak karın ağrısı ya da rahatsızlık hissi ile beraber bağırsak alışkanlıklarında değişiklik ile karakterize, kronik ve tekrarlayıcıdır. Klinik olarak karın ağrısı/rahatsızlığı ve değişen bağırsak alışkanlığına ek olarak diyare (ishal), konstipasyon (kabızlık) veya ikisinin birden oluştuğu temel iki baskın belirti gösterebilmektedir. Çoğunlukla yemek yedikten sonra veya duygu durumundaki değişiklikle alevlenirken, gaz ve defekasyonla (dışkılama) hafiflemektedir.

Kadın olmak, östrojen kullanımı, uzamış gastroenterit, antibiyotik kullanımı, gıda  intoleransı, iskemik kolit hikayesinin olması, kötü yaşam şartları ve yüksek öğrenim düzeyi risk faktörlerini oluşturmaktadır. Kesin ve tek bir nedeni yoktur. Birçok faktörün etkileşimi ile ortaya çıktığı düşünülmektedir.

Araştırmalara  göre uygun tıbbi beslenme tedavisi  İBS semptomları üzerine etkili olmaktadır. İrritabl bağırsak sendorumunda beslenme, kişinin semptomlarına göre düzenlenmektedir. Hastanın semptomları hangi besin ile ilişkili ise o besin çıkarılmakta ya da azaltılmaktadır. Bazı hastalarda diyet yağı bağırsak hareketlerinin artmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle azaltılması gerekmektedir. Kişide diyare varsa az posalı, konstipasyon varsa bol posalı, hem diyare hem konstipasyon varsa az posalı diyete ilave olarak 20 gr.kepek eklenmektedir. Yeterli sıvı tüketimi İBS tedavisinde oldukça önemlidir. Az az ve sık beslenme kişiyi rahatlatmaktadır. Gaz yapıcı besinler (lahana, turp, kurubaklagiller) gazlı içecekler, alkol, kafein içeren içecekler/besinler, acı baharatlar tüketilmemelidir. Çiğ sebze-meyve ve süt bazı hastalarda semptomları arttırdığı için kontrollü tüketilmelidir. Bazı araştırmalarda glutensiz beslenmenin de İBS semptomlarına karşı etkili olduğu gösterilmektedir.

Toplumda sık görülen, öldürmeyen fakat yaşam kalitesini düşüren bu hastalığın üzerinde durulan bir diğer tıbbi beslenme tedavisi uygulaması ise Fermente Oligosakkarit, Disakkarit, Monosakkarit ve Polyoller'den oluşan FODMAP diyetidir. FODMAP diyetinde yer alan bu besin ögeleri, bağırsaklarda kolayca sindirilemeyip, fermente olarak gaz ve şişkinliğe yol açan bileşikler arasında yer almaktadır. Bal, yüksek fruktozlu mısır şurubu, süt, buğday, sarımsak, soğan, fasulye, mercimek, soya fasulyesi gibi kurubaklagiller, izomalt(E953) içeren tatlandırıcılar, sorbitol(E420), mannitol(E421), ksilitol (E967), avakado, erik, kiraz, kayısı, şeftali, nektarin gibi çekirdekli meyveler gibi besinler diyetle aldığımız FODMAP besinlerdir. Diyette yüksek FODMAP içeren besinler yerine, düşük FODMAP içeren besinlerin tercih edilmesi ile bağısaklarda meydana gelen bu sindirim ve emilim bozukluğunun sebep olduğu fermentasyon ve beraberindeki gaz, karın ağrısı, diyare gibi problemler önlenebilmektedir.