SANATIN KATMA DEĞERİ

        Fiziksel, duygusal, sosyal ve zihinsel olarak iyi, sağlıklı, mutlu, zinde olma ve aktif olarak bunu bir yaşam tarzı olarak seçmenin bütününe “iyi olma” hali ya da bütünsel sağlık olarak tanımlayalım. Bu durum da mutluluk gibi hepimizin istediği ve peşinde olduğu bir durum, öyle değil mi? Ancak kaçımız iyilik halimiz için aktif olarak bir şeyler yapıyoruz?

       Sanatın, sağlıklı beslenmek, spor yapmak, yürüyüşe çıkmak kadar yaşam kalitesini artırdığı ve sanatsal aktivitelerden alınan zevkin tıbbi tedavilere bütünleyici kullanıldığında sağlığın korunmasında, hastalıkların tedavisinde, önlenmesinde ve tedavi yan etkileri ile başa çıkmada olumlu etkisi olduğunu biliyor muydunuz?

         Bilimsel araştırmalar, doğumdan başlayarak yaşamın sonuna kadar olan sürede sanatla ilgilenmenin sağlığımıza katkıları olduğunu göstermekte. Örneğin, Yatmadan önce ebeveynleri tarafından kitap okunan küçük çocukların, gece boyunca daha uzun süre uyudukları ve okulda daha iyi konsantrasyona sahip oldukları, Demansı olan yaşlı bireyler arasında müzikal aktivitelerin bilişi, hafızayı ve dikkati geliştirdiği gösterilmiştir.

      12 yıl boyunca 7000 kişi ile yapılan bir araştırmada, ayda bir kez tiyatroya veya müzeye giden kişilerin erken ölüm riskinin %30 azaldığı tespit edilmiş. İster sanat izleyicisi olun ister sanatsal faaliyetlerle meşgul olun sanatın bireyin ruh halini, duygularını ve diğer psikolojik durumlarını geliştirebilme kapasitesinin yanı sıra önemli fizyolojik etkiler üzerinde gözle görülür bir etkiye sahip olduğuna dair kanıtlar var. Örneğin, sanat etkinliklerinin sorun çözme becerisini ve özyeterliliği artırması bireyin psikolojik durumunu geliştirme kapasitesine güzel bir örnektir. Stres hormonu seviyesinin düşmesi, endorfin ve dopamin salınımını artırması ve nefes alma kapasitesini geliştirmesi sanatın olumlu fizyolojik etkilerine örnek olarak verilebilir.  Uyum ve empati becerisini geliştirmesi ise sanat etkinliklerinin sosyal alandaki olumlu etkilerindendir.

        Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün 11 Kasım 2019 tarihinde Helsinki’de gerçekleşen toplantısında konuşulan rapor sanatın katma değerini gösteren kanıtlara işaret etmektedir. DSÖ’nün raporunda yer alan çalışmalar incelendiğinde:

- Hamilelik döneminde yaşanan ruhsal sıkıntılarda müziğin stresi azalttığı, uyku kalitesini artırdığı, ağrıları azalttığını,

- Şarkı söylemenin doğum sonrası yaşanan depresyon semptomlarını olumlu yönde etkilediğini,

- Müziğin kalp ritmini düşürdüğünü, kan basıncını düşürdüğünü,

- Müziğin hafıza ve konuşma becerilerini geliştirdiğini,

- Dans etmenin Parkinson hastalarının motor becerilerinde klinik olarak anlamlı gelişmeler sağladığını,

- Sanat etkinlikleri ile uğraşmanın iyimserliği artırdığını, dikkat süresine olumlu etkileri olduğunu,

- Kanser hastalarında ağrılarda ve yan etkilerde azalmaya yardımcı olduğunu, 

- Görsel sanatlar eğitiminin sağlık profesyonellerinin tanı koyma becerilerini ve iletişim becerilerini, gözlem becerilerini geliştirdiğini,

- Sanatla ilgilenenlerin stres ve kaygı düzeylerinin daha düşük olduğunu ve erken yaşlardan itibaren sanatla ilgilenenlerin ilerleyen yaşlarda depresyon, bunama gibi sağlık sorunlarıyla karşılaşmalarının daha düşük ihtimal olduğunu, psikolojik olarak daha esnek olduklarını ve zorluklarla başa çıkma konusunda daha başarılı olduklarını, bireylerin özdeğer ve özgüvenlerini olumlu etkilediğini,

- Sanatın çocuk gelişimini desteklediğini (anne-çocuk bağlanma örüntüsü, konuşma ve dil becerisi, dikkat eksikliği…) 

- Sanat etkinliklerinin yaşam amacımızı ve anlamı bulmamıza, günlük yaşamımızda olumlu duyguları artırdığını, yaşam doyumuna olumlu etkileri olduğunu ve sanatla uğraşmanın farkındalık, dikkat ve şimdiki an ile kaynaşmaya yardımcı olduğunu göstermektedir.

       Fiziksel, duygusal ve zihinsel sağlığımızın korunması ve iyileştirilmesinde bu kadar önemli bir rolü olan sanatın yaygınlaşması ve bu konudaki farkındalığın artması için iş ve sanat dünyasının işbirliği ve desteği ile sanat-sağlık programları/projeleri geliştirilebilir mi? Böylelikle hem sanat, hem sanatçılar, hem de insan sağlığı bu sinerjinin oluşturacağı farkındalık ve iyileştirme gücünden faydalanabilir.